Józef Brandt

 Józef Brandt - szlachcic polski - urodził się zimą roku 1841 w Szczebrzeszynie. 

 Malarstwem interesował się od dzieciństwa. Studiował za granicą, najpierw 

w Paryżu (1858-60), następnie w Monachium. W roku 1875 założył własną 

- prywatną szkołę malarską - był propagatorem tzw. szkoły monachijskiej 

(określonej stylistyki malarskiej), wśród wielu polskich malarzy.

Do osób kształcących się w Monachium należało zresztą wielu znanych - Aleksander Gierymski, Wojciech Kossak, Alfred Wierusz-Kowalski, Leon Wyczółkowski 

i inni. Szkołę prowadził w miejscowości, a właściwie wsi - Orońsko w pobliżu 

Radomia, gdzie też zazwyczaj spędzał okres letni - szkoła ta, według wielu źródeł, 

była miejscem licznych spotkań towarzyskich, życia rodzinnego Brandta, odwiedzin

przyjaciół i artystów, w podobny sposób, w jaki zapamiętano słynną krakowską "Kossakówkę".

Życie Józefa Brandta było prostsze i spokojniejsze niż wielu wcześniej opisywanych twórców, życie szlachcica polskiego, a zarazem malarza - zarazem - bowiem jak wielu innych, koncentrował swój malarski talent na tematyce charakterystycznej 

(niemal wyłącznie dla dawnego malarstwa polskiego) - swoistego punktu widzenia, 

który reprezentował fascynacje codziennością i kulturą, tradycjami dawnej wielkości polskiej, historią - głównie lokalną, a zawsze patriotyczne odczucia i zasady polskiej szlachty -  polskiego rycerstwa, zarazem zaś i inteligencji. 

Jak łatwo przewidzieć zatem - malował (raczej realistycznie), przede wszystkim 

otaczający go świat, wydarzenia z okolic, a także sceny batalistyczne, z życia kultur zasymilowanych np., tatarów i kozaków, oraz historyczne rekonstrukcje - zwłaszcza związane z najazdami szwedzkimi (z XVII wieku).  

Podkreśla się spory wpływ tego malarza - na środowisko pro-patriotyczne, w tym

i na literaturę (Henryk Sienkiewicz o Jego "Trylogia" np.). Józef Brandt zmarł 

w roku 1915, w Radomiu. 

Poniżej prezentuję wybór Jego prac i co nie co opisów ogólnych cech malarstwa, 

ale, nie tylko samego malarstwa, nie tylko Brandta:

Warto zwrócić uwagę, że Brandt miał niezwykłą 

swobodę budowania skomplikowanych, żywiołowych, przestrzennych, 

dynamicznych lub spokojnych, a zarazem ciekawych kompozycji, świetnie 

też posługiwał się przeciwstawnymi (np., ciepłe / zimne) tonacjami barwnymi, 

tworząc wizje bogate barwnie, a jednocześnie zupełnie zgrane, uporządkowane 

- niezależnie od tematu. 

Jak widać powyżej i poniżej - artysta miał niezwykle obrazową, bardzo 

iluzjonistyczną wyobraźnię, łatwość oddawania szczegółów, odtwarzania 

cech charakterystycznych dla dramatycznych scen, 

a jednocześnie - co zwłaszcza widać poniżej - choć często malował bardzo 

szczegółowo, potrafił malować również w bardzo ekspresyjny sposób, 

ze swobodnego gestu, czasem na pograniczu abstrakcji, acz tak sytuowanej 

w ramach kompozycji, że odnosimy..., wrażenie wręcz odwrotne, plamy pasują 

do siebie - dowolnie zamaszyste, oderwane od innych, 

a jednak - zdają się być umieszczonymi dokładnie tam i tak, jak być powinno...

Oto jeden z kilku polskich batalistów - patriotów z pędzlem jakby przyklejonym 

do dłoni - którzy dowodzą, że ta specyficzna polska tematyka nie była - jak wielu

niestety próbuje sugerować, dowodem słabości, czy mniejszej wizji 

- a odwrotnie - świadomym wyborem, świadomego artysty... 

Wyborem tematu ważnego dla niego, acz i dla miejsca i czasu.

Nie tyle zatem - ignorowano w Polsce przemiany w sztuce zachodniej 

- skoncentrowane na eksperymentach i analizach formalnych - co po prostu 

podążano za szczególną, lokalną koniecznością historyczną i kulturową. 

Tak, realizm i skupienie na historycznych brzmieniach tematyk malarskich, 

nie były dowodem słabości i zacofania, lecz reakcją i odpowiedzią 

zaangażowaną - politycznie, społecznie, kulturowo, historycznie..., 

odpowiedzią na czasy - ot..., taki "drobiazg":

Zachód żył zgoła innymi sprawami, niż Polacy... 

Alfred Wierusz-Kowalski - szlacheckie nostalgie...

Alfred M. J. Wierusz-Kowalski 

Urodził się w 1849 w Suwałkach. Podobnie jak wielu, właściwie większość 

ówczesnych polskich malarzy - w rodzinie szlacheckiej. 

Rysunku zaczyna uczyć się w Gimnazjum, w Kaliszu, gdzie w między czasie 

przeniosła się jego rodzina - a od 1968 uczęszcza do tzw. "Klasy rysunkowej" 

w Warszawie, gdzie uczy się pod okiem kilku artystów, w tym Wojciecha Gersona.

Między 1872 a 1873 studiował a Dreźnie, w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, 

a następnie trafił do Akademii w Monachium, gdzie studiuje u Aleksandra Wagnera, 

oraz Józefa Brandta (któremu poświęcę kolejny wpis). 

Wkrótce założył własna pracownię i tym sposobem, jak się okazało, związał 

się z Monachium na dobre, zwłaszcza, że cieszył się sporym uznaniem lokalnych

 marchandów, lecz i, równie, środowiska artystycznego.

Tematyka Jego prac była zawsze związana z Polską, z czasami własnej

 młodości, z szlacheckim, ale jednak dość czułym spojrzeniem 

na codzienność życia w rodzinnych okolicach. 

Malował też typowe ówcześnie sceny polowań, oraz... wilki.

Wierusz Kowalski upodobał sobie tematykę wilków i to często 

w charakterze napastników. 

Zimą - wilki zbierają się w stada by łatwiej przetrwać trudny 

czas - faktycznie stanowiły dawniej (gdy było ich wiele), 

poważne zagrożenie nie tylko dla zwierząt..., jednak - choć

 i inni malarze czasem przedstawiali tego typu sceny - zawsze

 w ujęciu dramatycznym, u Alfreda widzimy ich po pierwsze więcej,

 po drugie przedstawiając wilki same w sobie, w biegu,

 albo częściej - samotne zwierzęta na śniegu, na tle rozległego, 

pustego krajobrazu. 

Co cechuje wilki? 

Zazwyczaj żyją w rodzinach, niewielkich stadach, rodzinach, 

a rodzice zwłaszcza lub młodziki, polują samotnie, lub w niewielkich 

grupach, co zmienia się zimą, gdy zaczynają zbierać się w stada

 i tak też polują zazwyczaj skutecznie, porywały się też

 na niewielkie grupy ludzi, sanie zaprzężone w konie, stąd nierzadko

 dochodziło do polowań na wilki nie dla skór, czy trofeów, 

ale by chronić majątki ziemskie, wsie, trzodę, lub i po prostu

 chroniąc podróżnych na szlakach. 

Wilki były więc zagrożeniem, ale były też symbolem opieki rodzinnej, 

oraz zwierzętami wiązanymi z historią starożytności, 

którą dość szanowano w naszym kraju, wręcz można powiedzieć,

 że w Polsce normą długo było, że stan szlachecki zna dobrze

 i często używa łaciny - przypomnijmy sobie legendę powstania Rzymu, 

Remusa i Romulusa, wedle mitów wykarmionych przez..., 

wilczycę.

Legenda ta, bynajmniej nie jedyna od czasów Rzymskich, kazała traktować 

wilki zgoła inaczej, niż dziś...

Również ich skuteczność i współpraca w polowaniach, niemal szaleńcza 

odwaga były cenione przez ludzi, zwłaszcza oczywiście - przez szlachtę, 

także, bowiem podobnymi zaletami sama się, nierzadko, cechowała...

Także legendy o "samotnych wilkach" nie były tak rozpowszechnione

 - wilk samotny, zwłaszcza zimną, to zwierz o niewielkich szansach 

na przeżycie, często zagubiony, odstający od stada z powodu zranienia, 

lub starości... 

Oczywiście kojarzono je też z nieszczęściem, z tęsknotą i groźbą - dzięki 

temu jak wyją nocami, ale i wówczas gdy się zwołują by wystąpić 

w roli padlinożerców - np., na pobojowiskach...

Zatem samotny wilk zimową porą to nie zagrożenie, lecz smutek, 

nostalgia, nieszczęście, lub po prostu osamotnienie, jakie przecież

 mógł i miał prawo odczuwać szlachcic polski, żyjący w obcym państwie, 

nawet, jeśli jako malarzowi, wiodło mu się bardzo przyzwoicie. 

Z drugiej strony wilki atakujące w stadzie można kojarzyć z trudną, 

być może skazaną na porażkę walką, ale również z zagrożeniem 

wciąż czyhającym na ludzi... 

To co teraz napiszę, może być czystym skojarzeniem, bez związku 

dla interpretacji obrazów z tego cyklu, jednak..., trudno mi się oprzeć 

myśli, że dwa największe zrywy polskiej szlachty przeciw zaborcom 

przypadały na późną jesień, niemal na progu zimy i zimę właśnie...

Czy zatem wilki jakoś konkretnie wiązały się w umyśle twórcy z losami 

Polski i Polaków? Nie wiem, ale... 

Poza tym, Wierusz-Kowalski malował też typowe tematy batalistyczne

 i historyczne, znacznie rzadziej, a także - w związku z podróżą 

do Północnej Afryki - porusza czasem tematykę orientalną.  

Artysta sporo wystawiał i eksponował swoje obrazy - m.in. w Warszawie, 

Krakowie, Lwowie, Poznaniu, Monachium, Wiedniu, Paryżu, Berlinie, 

czy Saint Louis. 

Bywał nagradzany, obrazy już za życia artysty zdobiły wiele muzeów

 i galerii państwowych w Europie, oraz w USA. 

W 1890 roku otrzymał tytuł honorowego profesora 

Akademii Sztuk Pięknych (w Monachium).

Umiera ciągle poważany, do końca niemal "rozchwytywany", 

w Monachium, w roku 1915.

Tak, Alfred całe życie cieszył się popularnością, a że był malarzem 

pracowitym, często oskarża się go o to, że malował "zbyt dużo", 

albo, że był prawie jak "rzemieślnik", ale cóż, powiem tak, 

naprawdę nie ma powodu żeby krytykować w ten sposób - i nie,

 że tylko tego malarza, ale ogólnie, a to z kilku powodów... 

Po pierwsze - fakt zatrudniania uczniów i wykańczania prac przez nich 

malowanych - nie jest niczym nadzwyczajnym w sztuce europejskiej, 

ponieważ czynili tak niemal wszyscy malarze / Mistrzowie 

wszystkich europejskich (i nie tylko) krain i to od średniowiecza

 (ale i wcześniej) - a w każdym razie Ci - którzy zdobyli sobie uznanie,

 oraz mieli dużo zamówień... 

Po drugie - chrzanić bajki wielu ludzi "nowoczesnych", jakoby rzemiosło

 było "be", "fe" i w ogóle "do bani" - bez rzemiosła malarz jest jak pisarz 

analfabeta - może coś gryzmolić bez sensu, a potem dopowiedzieć

 do tego dowolną bzdurę lub intencję, ale jest niemal pewne, 

że obraz tak stworzony nic nie wyraża, albo nie to, 

czego chciał malarz... (...). 

Kicham na tak głębokie mijanie się z rzeczywistością. 

Jeśli ktoś chce być ignorantem, to wyłącznie jego problem. 

Dobrych malarzy 

rzemiosło nie straszy, ono jest zbiorem narzędzi i podstaw służących 

świadomej kreacji, wybranego (przez malarza !) tematu, a malarz 

świadomy nie jest "przeintelektualizowany", tylko nie dający kasy 

klakierom / teoretykom - by zmyślali pięknymi słowy "co artysta

 miał na myśli" - bo i inaczej nikt nic nie zrozumie..., a i sam artysta 

bazgrolący, to zazwyczaj z tych, co "ani be, ani me, ani kukuryku"... (...). 

Po trzecie - sam - pod swoim adresem - słyszałem zdania typu

 "za dużo malujesz" - ale zawsze one miały tylko jedno 

znaczenie - wrednej, pełnej niechęci zawiści i zatem - złośliwości, 

nakierowanej by dotknąć, wkurzyć, obrazić - nigdy

 nie chodziło o cokolwiek innego - a zawiść, szanowni państwo

 to jednak - jak doszedłem z czasem - uczucie, które powinno 

się nam..., podobać..., w końcu jeśli inny malarz czuje w stosunku 

do nas zawiść, zazdrości nam, znaczy, czuje się gorszy, mniejszy,

 albo mniej utalentowany - tylko, cóż, oczywiście rzadko kogo

 stać na szczerość...

Po czwarte - są i zarzuty, że jak się maluje szybko i sprawnie, 

to gorzej... Do niedawna sam dałem się nabierać na ten argument, 

że jak coś szybko i pewnie, to gorzej niż bym się męczył godzinami. 

Ale prawda jest taka, że to znów jest kwestia warsztatu

 + doświadczenie + skala pracowitości + plus określony temat, 

format - sumując wprawa / wymogi formy - by obraz zawierał to, 

co sobie zamierzyliśmy. 

Czasem zatem obraz wymaga miesiąca ślęczenia, 

czasem kilku minut skupienia, chyba, że komuś czegoś brakuje, 

a..., to już jego problem, że musi siedzieć nad obrazem dłużej.  

A zagrożeniem "szybkość" może być tylko dla ludzi, 

którzy nie mają pasji, brakuje wyobraźni lub pomysłów, albo po prostu 

nie pasuje im (dla ich pomysłów), taki tryb pracy.

  Ja np., zawsze pomysłów mam zbyt wiele w stosunku do czasu,

zatem maluję coraz szybciej też i po to, by zdążyć

 w tym naszym krótkim życiu namalować choć większą część..., 

jeśli więc macie / dawni mieli - swoją wizję, 

coś ich pchało wewnętrznie ku określonej tematyce, to nic nikomu do tego, 

nie podoba się, to wystarczy ominąć szerokim łukiem, 

a na krytykę nie reagować, ale szczerze powiedzieć, co się myśli, 

a potem..., dalej robić swoje. 

Osobiście uważam, że jeśli już coś zarzucać Wieruszowi, to to samo, 

co w ogóle sztuce polskiej - określonej tematyki tamtych 

czasów - ale z tym znów da się dyskutować, i tak dalej, i tak dalej..., 

ale, szanowni Państwo, to już zupełnie inny temat...

Zatem, oto galeria (wybranych) prac artysty:

Linki:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Alfred_Kowalski

 http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wierusz_Kowalski/Index.htm

Jutro wrzucę tekst o Józefie Brandt'cie.  

Zapraszam!